KENDİNİ KURTARMA VE ARKADAŞINI KURTARMA
1. Dikkatli Planlama İle Kazaların Önlenmesi
1.1.Dalış öncesi günü planı.
1.2.Dalış öncesi planı
1.3.Dalış planı
4.Dalış sonrası planı
2. Belirtileri Tanıma ve Erken Müdahale
3. Gerekli ve Uygun Müdahalenin Seçimi
4. Kendine Yardım ve Kendini Kurtarma Teknikleri
5. Çimlenerek Yükselme, Denge Yeleği Kullanarak Yükselme, Serbest Yükselme Teknikleri
5.1.Çimlenerek ve ahtapot kullanarak yükselme
5.2.Denge yeleği kullanarak yükselme
5.3.Serbest yükseliş
6. Karada ve Su Üstünde Suni Solunum
7. Kazazedeyi Su Üstünde Taşıma ve Karaya Çıkartma
7.1.Kazazedeyi su üstünde taşıma
7.2.Kazazadeyi karaya çıkartma
8. Yardım çağırma ve yardım kullanma
1. DİKKATLİ PLANLAMA iLE KAZALARIN ÖNLENMESI
Günlük hayatımızda olduğu gibi dalış hayatımızda da bir takım kazalarla karşılaşabiliriz. Kazaları önlemenin en güzel yolu bir kazaya sebebiyet vermemektir. Yapılacak dikkatli bir planlama olası bir kazayı önleyecektir. Dalıcının dalıştan önce dalış planını yapması ve bu planı tam olarak uygulaması gerekir. Dalış planlaması dört bölümde yapılır:
1.1.Dalış öncesi günü planı.
1.2.Dalış öncesi planı
1.3.Dalış planı
1.4.Dalış sonrası planı
1.1.Dalış öncesi günü planı.
Dalıcı dalışa fiziksel ve ruhsal olarak hazır olmalıdır.
- Dalışta kullanacağı malzeme bakımlı ve servisi yapılmış olmalıdır.
- Alkol ve dalışa engel ilaçlar almamalıdır.
- Dalış bölgesine gidiş ve dönüşü planlamalıdır.
1.2.Dalış öncesi planı.
Malzeme kontrol listesine göre bütün malzemesini kontrol etmelidir.
Kontrol edilecek malzeme:
- Maske, palet, şnorkel
- Dalış elbisesi
- Ağırlık kemeri
- Denge yeleği
- Tüp
- Regülatör
- Basınç göstergesi
- Derinlik göstergesi
- Dalış bütün gün sürecekse yiyecek, içecek ihtiyacını karşılamalıdır.
- Dalış öncesi brifinge katılmalıdır.
- Arkadaş kontrolü yapmalıdır.
- Denge yeleği, basınç göstergesi, derinlik göstergesi kontrolü.
- Ağırlık kemeri kontrolü
- Bağlantıların kontrolü.
- Tüpün kontrolü.
- Maske, palet, şnorkel kontrolü.
1.3.dalış planı
- Suya emniyetli giriş
- Arkadaş kontrolü(yüzeyde)
- Emniyetli alçalma
- Arkadaş kontrolü(dipte)
- Sık sık hava ve derinlik kontrolü
- Arkadaşından ayrılmama
- Yön tayini
- Dalış lideriyle göz irtibatı
- Uygun yükseliş
- Emniyet deko durağı
- Suyu çabuk terk etme
1.4.Dalış sonrası planı
- Malzemenin dikkatle çıkartılıp yerleştirilmesi
- Dönüş yolculuğunda malzemenin emniyeti
- Malzemenin yıkanması ve uygun depolama
2. BELİRTİLERİ TANIMA VE ERKEN MÜDAHALE
Dalıcı kendisinde veya arkadaşında bir takım normal olmayan davranışlar görebilir. Eğer dalıcı bu davranışların nedenlerini bilirse erken müdahalede bulunarak basit gibi gözüken bu davranışların daha tehlikeli hale gelerek bir kazaya neden olmasını engelleyebilir.
STRES
Su altında karşılaşılabilecek en yaygın problemlerden biridir. Stres soğuk ve aşırı yorulma gibi fizyolojik bir etkenden olabileceği gibi, karanlık ve kısıtlı görüş şartları gibi psikolojik nedenlerden dolayı da olabilir. Strese karşı reaksiyon kişiye göre değişir. Aşırı stres panikle sonuçlanabilir ki su altında hayati tehlikeler yaratabilir. Arkadaşınızda fark edebileceğiniz stres belirtileri hepsi olmamakla beraber şunlardır.
- Sinirlilik
- Ruhsal durumun değişmesi
- Maske içine su dolması
- Hızlı ve düzensiz nefes alma.
- Uyum bozukluğu
- Tuhaf ve koordinesiz hareketler
- Önemsiz bir problem için endişe duyma
- Yüzerlilik kontrolünde problem
- İşaretlere cevap verememe
- Üşüme
- Büyümüş ve sabit bakan gözler
- Su altında debelenme
Stres belirtileri erken teşhis edilmelidir. Dalıcı henüz kendindeyken müdahale edilirse etkili bir çözüm elde edilebilir.
Stresin daha gelişmiş hali paniktir. Panik durumunda bir dalıcıda emniyet ve güven kaybolmuş, tek düşünce sudan çıkmak olmuştur.
Belirtiler şunlardır:
- Aktif ve saldırgan olabilir
- Pasif ve hareketsiz olabilir
- Hiç bir işarete cevap vermez
- Yön duygusunu kaybetmiştir
- Donuk bakan büyük gözleri vardır
- Yanlış davranışlar içindedir
- Maske ve regülatörünü atabilir
Suyun altında veya üstünde karşılaşılacak problemlerin hepsinin sonucunda stres ve devamında panik oluşabilir. Bu yüzden çok önemlidir.
3. GEREKLİ VE UYGUN MÜDAHALENIN SEÇİMİ
Belirtiler ne kadar erken tespit edilirse edilsin önemli olan doğru olarak belirtileri tespit etmektir. Eğer belirti doğru tespit edilirse teşhis doğru olacak ve çözüm kolay olacaktır.
Stres halinde olan dalıcıya en güzel yaklaşım soru sormaktır. Sizin kendisiyle ilgilendiğinizi gören dalıcı rahatlayacaktır. Ayrıca dalıcının vücut hareketleri takip edilerek problemin nerede olduğu anlaşılabilir. Dalıcıya hiç bir şekilde suyun altında zorlama yapılmamalıdır, aksine yüreklendirilmelidir.
Dalıcının yapamadığı faaliyeti yapmasına yardım etmek de dalıcıyı rahatlatacaktır. Panik halinde olan bir dalıcıya yardım etmek daha zordur. Çünkü dalıcı kendinde değildir ve tek isteği sudan çıkmaktır, gerisi önemli değildir.
Panik halinde bir dalıcıya müdahale etmeden önce kendimizi emniyet altına almamız gerekmektedir. Bu yüzden pozisyonumuzu gerekirse dalıcı bize ulaşamayacak kadar uzakta ayarlamalıyız. Eğer telkin yoluyla problem çözülemiyorsa dalıcıya arkadan yaklaşarak tüpünden tutulur, en emniyetli ve kısa sürede yüzeye çıkılır. Eğer panik halindeki dalıcı yüzeye çıkmak için ani yükseliş halinde görülürse herhangi bir şekilde bu yükseliş engellenmeli ve ciğerlerdeki havanın nefes tutması halinde genişleyerek ciğerlere zarar vermesi engellenmelidir. Bu durumdaki dalıcı palet, bacak gibi bir yerinden tutularak hızı yavaşlatılabilir.
Su üstünde panik hali devam ediyorsa suyun altından yaklaşılıp arkadan dalıcı tutulur ve denge yeleği şişirilerek yüzerliliği sağlanır. Dalıcı en kısa yoldan sudan çıkartılır. Bu esnada olumlu ve cesaretlendirici sözler söylenir.
4.KENDINE YARDIM VE KENDINI KURTARMA TEKNIKLERI
Dalış esnasında kurallara önem vermeden yapılan davranışlar problemlere sebep olur. Eğer her şey planlandığı ve beklendiği şekilde gitmiyorsa ya da dalıcı kendini rahatsız, soluksuz, hasta hissediyorsa durmalı ve kontrolünü sağlamalıdır. Eğer problem devam ediyorsa mutlaka arkadaşına ve dalış liderine haber vermelidir. Kontrolü sağladıktan sonra kendini iyi hissediyorsa dalışa devam edebilir veya dalışı terk edebilir.
Karşılaşılacak bir problemin çözümünde uygulanacak sıra şöyle olmalıdır:
a) Problemin tanımı: Dalıcı problemin ne olduğunu kesin olarak teşhis etmelidir.
b) Problemin çözümünde kullanacağı metotları tespit etmelidir.
c) Metotlardan en uygun olanını seçmelidir.
d) Seçtiği bu metodu tam olarak uygulamalıdır.
Su altında karşılaşılacak problemlerden en yaygın olanları şunlardır:
a) Kramp: Etkilenen kası esnetin ve kramp bölgesine masaj yapın.
b) Soluksuzluk: Durun ve dinlenip rahatlayın.
c) Titreme: Dalışı emniyetli bir şekilde terk edin.
d) Yanlış takılmış malzeme: Durun ve gerekiyorsa yardımda alarak yanlış durumdaki malzemeyi düzeltin.
e) Kulak eşitleme: Durup biraz yüzeye doğru çıkıp basıncın etkisini azaltın ve tekrar deneyin.
f) Havanın bitmesi: Arkadaşınızın ahtapotunu kullanın, arkadaşınızın ikinci kademesini onunla paylaşın (çimlenme), Denge yeleği kullanarak yükselin, serbest yükselin.
g) Vertigo: Şiddetli bir baş dönmesi ve denge hissinin kaybolmasıdır. Bu durumda tüm hareketleri durdurup sabit bir noktaya tutunarak normal hale gelmeyi beklemek gerekir.
Yukarıda sayılan problemler giderilemezse dalış terk edilir.
5.ÇİMLENEREK YÜKSELME, DENGE YELEĞİ KULLANARAK YÜKSELME, SERBEST YÜKSELME TEKNİKLERİ
5.1.Çimlenerek ve ahtapot kullanarak yükselme
Eğer havasız kalan dalıcı arkadaşında ahtapot varsa havasız kaldığının işaretini vererek ahtapotu alır ve kullanır. Kendini hazır hissedince arkadaşına önce OK! daha sonrada yüzeye çıkma işareti verir.
Arkadaşı da hazırsa beraberce emniyetli bir şekilde yüzeye çıkarlar. Çıkış esnasında dalıcılar birbirlerini tutarak irtibatı korurlar. Yüzeye çıkıldığında havası biten can yeleğini ağız yoluyla şişirerek yüzerliliğini sağlar.
Havasız kalan dalıcı arkadaşında ahtapot yoksa yine arkadaşının regülatör ikinci kademesini kullanır. Bu işlem sırayla yapılır. Havası biterek arkadaşına yaklaşan dalıcıya arkadaşı hemen kendi regülatörünün ikinci kademesini vererek onun kontrolünü ve soğukkanlılığını sağlar. Daha sonra kendisine alır ve sırayla ikişer nefes alınmak suretiyle emniyetli yükseliş hızıyla (10 m/dk.) yüzeye çıkılır. İkinci kademenin kontrolü havayı verendedir. Dalıcılar birbirlerini sıkıca tutarak irtibatı korurlar. Yükseliş esnasında ikinci kademeyi kullanmayan dalıcı mutlaka ciğerlerindeki havayı yavaşça dışarı üflemelidir, ancak hepsini değil. Çünkü ikinci kademedeki suyu boşaltacak nefesi kendinde saklamalıdır.
Yüzeye ulaştıktan sonra havası bitenin denge yeleği ağız yoluyla şişirilmeli ve yüzerlilik sağlanmalıdır.
5.2.Denge yeleği kullanarak yükselme
Dalıcının mevcut durumunu yüzeye kadar koruyamayacak halde kullanacağı bir yöntemdir. Riskli olacağı için en son başvurulmalıdır. Yükseliş çok hızlı olacağından ciğerlerdeki hava çok hızlı genleşecektir. Bu durumu önlemek için baş yukarı doğru kaldırılmalı, asla nefes tutmamalı, sürekli bir şekilde nefes verilmelidir. Acil durumla karşılaşan dalıcı denge yeleğini kullanmaya karar verirse denge yeleğini şişirerek yükselmeye başlar. Şişirme yavaş yavaş yapılırsa yükselme kontrollü olacaktır. Yüzeye çıkınca dalıcı denge yeleğini daha fazla şişirerek emniyetli bir yüzerlilik sağlayabilir.
5.3.Serbest yükseliş
Dalıcının hem havasız kalması hem de çevresinde kendisine yardım edecek arkadaşının olmaması veya uzak olması durumunda uygulanır. Dalıcı hemen yüzeye doğru dakikada on metre yükselecek şekilde yüzer. Eğer dalıcı henüz nefes vermişse yüzeye çıkarken ciğerlerinin hacmi azda olsa artacağından bu durum hava ve zaman kazandırabilir. Eğer dalıcının ciğerlerinde hava varsa dalıcı bu havayı azar azar vermelidir. Son on metrede ise kalan havayı hızlı bir şekilde vermelidir. Çünkü son on metrede basınç iki kat düşerken ciğer hacmi iki kat artacaktır. Yükseliş esnasında düşen çevre basıncı regülatörden biraz hava çekilebilmesine izin verebilir. Bu nedenle serbest çıkış sırasında dalıcı regülatör 2. kademesini ağzından çıkarmamalıdır. Ayrıca ağırlık kemeri de çıkartılmamalıdır.
Yüzeye varıldığında, denge yeleği ağız yoluyla şişirilerek yüzerlilik sağlanır.
6. KARADA ve SUÜSTÜNDE SUNİ SOLUNUM
Bir dalıcı her bilinçli insan gibi suni solunum yöntemlerini bilmelidir. Sadece dalış kazalarında değil, her zaman suni solunum gerektiren bir olayla karşılaşabilir ve bir yaşam kurtarabilir.
Suni solunum yöntemi kolay öğrenilebilen ve kolay uygulanabilen bir yöntemdir.
Herhangi bir sebeple akciğerlere hava ulaşmadığında, vücut bir süre soluk almak için çaba sarf edecek yinede hava gelmiyorsa bilinç kaybolacaktır. Kalp hala çalıştığı için böyle bir durumda vücuda gerekli havayı kurtarıcı ağız ya da burun yoluyla hastaya verebilir. Böyle bir durumda kazazedenin kurtulma şansı oldukça yüksektir. Nabız attığı halde görünürde hiçbir soluk alma verme işareti yoksa hemen suni solunuma başlanmalıdır. Kazazedenin soluk alıp almadığını anlamak için kulak hastanın ağzına yaklaştırılır. Böylece hasta soluk alıyorsa duyulabilir ve soluğun sıcaklığı hissedilebilir. Ayrıca bu pozisyonda hastanın göğsünün inip-kalktığında daha kolay kontrol gözlenebilir.
Suni solunuma başlanmadan önce çevrede bulunan insanların ambulans ya da doktor çağırması sağlanmalıdır.
Suni solunumun uygulanması
Çabuk olunmalıdır, saniyeler dahi önemlidir. Öncelikle ciğerlere giden hava yolunun açık ve temiz olması gerekir. Kazazede sırtüstü yatırılır ve başı geriye doğru alınır. Bu hareket dilin solunum yolunu tıkamasını engelleyecektir.
Kazazedenin ağzı açılarak ağzını veya hava yolunu tıkayan bir şey olup olmadığı kontrol edilir. Eğer herhangi bir şey varsa temizlenir. Bir elin baş ve işaret parmağıyla kazazedenin burnu kapalı tutulurken diğer el çeneyi geride tutar. Derin bir nefes alınarak ağız kazazedenin ağzına yerleştirilir. Kazazedenin ciğerlerine hava gidip şiştiğini hissedene kadar üflenir.
Bu işlem önce iki defa tekrar edilir sonrasında her beş saniyede bir olmak üzere devam edilir. Ağız kazazedenin ağzından çekildiğinde verilen nefesin geri geldiği hissedilmelidir.
Suni solunum yöntemi dakikada 12–15 kez tekrar edilmelidir. Yöntemi etkili bir şekilde yapmak süratinden daha önemlidir. Suni solunum ancak normal soluk alıp verme başlayınca ya da tıbbi personel geldiğinde bırakılır.
Su üstünde yapılacak suni solunum metodu karadakinden biraz daha farklıdır. Kazazede su içinde ve üzerinde dalış malzemesi vardır.
Uygulanacak yöntem:
- Kazazedeyi gören kurtarıcı en kısa yoldan ona yaklaşır.
- Suya vurup dikkatini çekmeye çalışarak veya dokunarak kendinde olup olmadığını anlar. örn.''ARKADAŞIM KENDİNDEMİSİN..''.
- Kazazedeyi yüzü yukarı bakacak şekilde su üstüne yatırır. Nefes alıp almadığını anlamak için yanaklarını ağzına doğru yaklaştırırken göğsünün hareketini de izler.
- Eğer soluk alma yoksa önce yardım çağırır. Sonra kazazedenin ve kendinin maske ve regülatör ikinci kademesini çıkartır.
- Kazazedenin ağzından veya burnundan iki uzun soluk verir. Bu esnada ağızdan veriyorsa burnu, burundan veriyorsa ağzı kapatır.
- Beş saniye bekler ve bir uzun soluk verir. Beş saniyede bir hava vererek devam ederken kazazedenin ve kendisinin ağırlık kemeri ve scubasını çıkartır.
- Suni solunum, soluk alıp verme başlayıncaya veya tıbbi personel gelinceye kadar devam eder. Kazazede tekneye alınacaksa en son iki uzun nefes verilir, tekneye alındıktan sonra tekrar iki uzun nefes verilerek suni solunum başlatılır.
7.KAZAZEDEYİ SU ÜSTÜNDE TAŞIMA VE KARAYA ÇIKARTMA
7.1.Kazazedeyi su üstünde taşıma
- Eğer kazazedenin bilinci yerindeyse kurtarıcı kazazedeye yaklaşırken onu yatıştırmaya, sakinleştirmeye çalışmalıdır.
- Aktif panik halinde olmayan kazazedeyi taşımak çoğunlukla problem değildir.
- En uygun yaklaşım sualtındandır. Kazazedenin dizlerine doğru yüzülür, dizlerden tutularak çevrilir, kurtarıcıya sırtı döndürülür.
- Taşıma, tüp valfı veya tüpü iki diz arasına sıkıştırılarak denge yeleği şişirmesi ve kontrolü ile yapılır. Kurtarıcının bu müdahale öncesi ve sonrası problemli dalıcının nefes alışını kontrol etmesi, regülatör ikinci kademesinin ağızdan çıkmamasını sağlaması gerekir.
- Daha sonra tüp valfından, koldan, koltukaltından tutma metotlarından biri seçilerek kazazede çekilir.
- Çekme esnasında:-kazazedenin başı sürekli su üstünde olmalıdır.
- Kurtarıcı ve kazazede su içinde hemen hemen yatay durumda pozitif yüzerlilikte olmalıdır.
- Kurtarıcı kendi emniyetinden feragat etmeden kazazedeyi kontrol edecek durumda olmalıdır.
- Devamlı göz irtibatı sağlanmalıdır.
7.2.Kazazadeyi karaya çıkartma
Kazazede yorgun ve bitkindir, yardım gerekir. Kıyı çıkışlarında emekleme sistemi veya kurtarıcının problemli kişinin kolunu omuzlarına dolayarak taşıması gerekir. kazazede sudan çıkarılıncaya kadar maske,regülatör veya şnorkeli su yutmaması için çıkarılmamalıdır.
8. YARDIM ÇAĞIRMA VE YARDIM KULLANMA
Bir yıldız dalıcılar açık denizde en az üç yıldız seviyesinde bir dalış lideri ile dalış yapmalıdırlar. Bunun yanında bir yıldız dalıcı gerektiğinde dalış liderine yardım edebilmelidir. Bir kaza durumunda kazazede en kısa ve en emniyetli yolla (10 m/dk.)su üstüne çıkartılmalı ve suni solunum gerekip gerekmediği kontrol edilmelidir. Su üstünde ilkyardıma başlamadan önce en yakındaki tekne veya kişilere bağırarak, işaretle veya düdükle seslenilmelidir. Çağrı, yardım tam olarak gelene kadar devam etmelidir. Dalış esnasında veya sonrasında prensip, kurtarmayı değil yardımı hedeflemektir. Yalnızca yardım ile sorununu çözebilecek bir dalıcı, kurtarılma psikolojisi ile daha kötü hale gelebilir. Yardım esnasında net ve kendinden emin bir şekilde güven verilmesinin önemi unutulmamalıdır.
Yardım için su üstünde hazır bir dalıcının beklemesi grup dalışlarında gereklidir. İlkyardım malzemelerine sahip olmak yeterli değildir. Malzemeyi kullanmasını bilmek ve periyodik kontrolünü yapmak gerekir. Tıbbi yardım elemanlarının adres ve telefonlarının dalış öncesinde bilinmesi gerekir.
ÖZET
· Kazaları önlemenin en güzel yolu bir kazaya sebebiyet vermemektir. Buda dikkatli bir planlamayla olur.
Dalış planı:
- Dalış öncesi günü planı
- Dalış öncesi planı-Dalış planı
- Dalış sonrası planı
Su altında en yaygın problemlerden biri strestir. Paniğe dönüşmeden yatıştırılması gerekir.
Stres belirtileri:
- Sinirlilik
- Ruhsal durumun değişmesi
- Maske içine su dolması
- Hızlı düzensiz nefes alma
- Uyum bozukluğu
- Tuhaf ve koordinesiz hareketler
- Önemsiz bir problem için endişe duyma
- Yüzerlilik kontrolünde problem
- İşaretlere cevap verememe
- Üşüme-Büyümüş ve sabit bakan gözler
- Su altında debelenme.
- Stres altındaki dalıcıya en yakın yaklaşım problemin ne olduğunu sormaktır.
- Panik halindeki dalıcının saldırgan olabileceği unutulmamalıdır.
- Dalgıç bir problemle karşılaştığında
- Problemi tanımlamalı
- Çözümde kullanacağı metotları bulmalı
- Metotlardan en uygununu seçmeli ve uygulamalıdır
Denge yeleği kullanarak yükselmeden mümkün olduğu kadar kaçınılmalıdır.
Her türlü yükselişi yaparken yükseliş anında nefes verilmeli, özellikle son on metrede nefes verme hızı maksimum olmalıdır.
Suni solunum yerinde ve zamanında uygulanırsa bir hayat kurtarabilir.
Kurtarıcı kurtarma işlemine geçmeden önce mutlaka yardım çağırmalıdır.
İlkyardım solunum başlayıncaya veya tıbbi personel gelinceye kadar devam etmelidir.